Chłop potęgą jest i basta!

110. rocznica Wystawy Włościańskiej Miechów 1903

stefan Kozłowski

Stefan Kozłowski (1859-1908) – ur. w Rembieszycach (pow. jędrzejowski) – w l. 1879-1902 studiował na wydziale rolnym na politechnice w Rydze, gdzie był jednym z założycieli tajnego kółka polskiego, a następnie stowarzyszenia studenckiego „Arkonia”, którego celem było podniesienie poziomu moralnego i materialnego ludu polskiego. W l. 1883-1895 administrował majątkiem rodzinnym (Rembieszyce, Lipnia, Wola Teresowska), zaś w 1895 r. osiadł na stałe w posiadłości żony Marii Strasburgerowej w Przybysławicach, gdzie podjął tajną działalność oświatowa wśród chłopów, m.in. kolportując czasopismo „Promyk” Prószyńskiego. W l. 1896-1898 starał się o wskrzeszenie Towarzystwa Rolniczego na terenie Królestwa Polskiego. W 1898 r. uzyskał zezwolenie władz carskich na założenie pierwszego gubernialnego Towarzystwa Rolniczego w Kielcach. Prowadził tam dział handlowy.

W 1899 r. zainicjował utworzenie chłopskiej organizacji rolniczej „Jutrzenka”. W 1903 r. Kozłowski wydał broszurę o zasadach kooperacji spółek i stowarzyszeń. W 1905 r. w Przybysławicach założył pierwsze powiatowe kółko rolnicze, organizował zebrania chłopów, podczas których wygłaszał referaty dotyczące m.in. nowych sposobów gospodarowania i racjonalnej uprawy ziemi. Zebrania chłopskie miały także wymiar patriotyczny. Odpowiedzią władz rosyjskich na postulaty było nałożenie na ziemian grzywien oraz areszt i chłosta dla chłopów. Stefan Kozłowski został zesłany i wywieziony do Petersburga. Dzięki pomocy przyjaciół powrócił do Przybysławic i kontynuował swoją działalność społeczną. W 1907 r. założył w swoim majątku tajną szkołę, która funkcjonowała pod szyldem ochronki. Zmarł w Warszawie, 14 kwietnia 1908 r. Tam też został pochowany.

Działalność męża kontynuowała Maria Strasburgerowa-Kozłowska, która była inicjatorką budowy Domu Ludowego w Przybysławicach, pierwszego na terenie powiatu miechowskiego. Stał się on dowodem dążenia wsi do wyższej kultury i zdolności jej ofiarnego wysiłku, w nim ogniskowało się kulturalne i gospodarcze życie wsi, odbywały się zebrania, kursy rolnicze oraz przedstawienia.