Miłośnicy lokalnej historii otrzymali za sprawą zespołu Muzeum Ziemi Miechowskiej atrakcyjne wydawnictwo albumowe pt. „Ziemia miechowska. Dwory i pałace”. Książka ta towarzyszyła otwarciu w listopadzie br. wystawy „W starym dworze stary ład…Zapomniane życie ziemian powiatu miechowskiego”. Jedno i drugie stało się kulturalnym wydarzeniem.
Praca nad książką trwała prawie dwa lata. Dzięki zaangażowaniu i determinacji pracowników muzeum udało się zaprezentować 61 majątków ziemskich spośród około 130, jakie funkcjonowały na ziemi miechowskiej w tzw. międzywojniu do września 1944 roku, czyli do niesławnej reformy PKWN. Wspomniane posiadłości o powierzchni powyżej 50 ha były rozsiane na terenie ówczesnego powiatu miechowskiego, który był znacznie większy, niż obecny, bowiem na południu sięgał po teren proszowicki i krakowski. W efekcie czytelnik otrzymał prezentację ziemiańskich posiadłości w układzie alfabetycznym, uzupełnioną graficznym planem z ich lokalizacją, wykonanym na bazie mapy drogowej województwa kieleckiego z 1929r. Opisy majątków ziemian wzbogacone zostały zdjęciami obecnego stanu obiektów i fotografiami archiwalnymi (jeśli takowe pozyskano) dla porównania. W monografii uwzględniono także kilka posiadłości usytuowanych tuż poza obszarem powiatu miechowskiego, ale powiązanych z nim różnymi koneksjami.
Zebranie dokumentacji fotograficzno – opisowej nie było łatwe. Główną przeszkodą był „fizyczny” stan opisywanych obiektów: od zachowanych, ale w złym stanie, poprzez zrujnowane, aż po brak ich jakichkolwiek śladów. Następna trudność, to nawiązywanie kontaktów ze spadkobiercami i potomkami oraz obecnymi właścicielami dworów i pałaców. Nie wszyscy odpowiadali na apel pracowników muzeum. Do tego trzeba dodać kilometry przejechanych dróg, mnogość odbytych rozmów, niezliczone godziny poświęcone kwerendom w archiwach, muzeach, portalach internetowych, itp. Jeszcze odrębną kwestią było tropienie i pozyskiwanie fotografii, dokumentów rodzinnych przypisanych do poszczególnych majątków.
Mimo trudności, udało się. Powstała oryginalna książka o walorach dokumentacyjnych, która „uratowała” od niepamięci zachowane przykłady kulturowego (architektonicznego i obyczajowego) dziedzictwa tej ziemi. Ranga albumu jest tym większa, że przedstawiony w nim temat nie był wcześniej opracowany w takim zakresie. Pierwotna koncepcja wydawnictwa zakładała ukazanie wszystkich majątków ziemskich w przedwojennym powiecie miechowskim. Jednak, jak przyznali w przedmowie pracownicy muzeum „w niektórych przypadkach nie można było dotrzeć do zdjęć z okresu międzywojennego, a po dotarciu na miejsce okazywało się, że po dworze nie został nawet ślad – wówczas zmuszeni byliśmy zrezygnować z umieszczania go w albumie”.
Chwała więc zespołowi MZM, który podjął trud opracowania książki i jej wydania. Uznanie należy się wszystkim, którzy byli otwarci na inicjatywę muzealników. Przede wszystkim spadkobiercom i potomkom właścicieli majątków ziemskich, jak również nabywcom często zrujnowanych obiektów którym dali „drugie życie”. W efekcie miechoviana zostały wzbogacone o kolejną cenną i jakże ciekawą pozycję. Warto nadmienić, że sponsorem interesującego wydawnictwa jest Starostwo Powiatowe
w Miechowie.
Ryszard Nasada
„Ziemia miechowska. Dwory i pałace”, praca zbiorowa, wydawca: Muzeum Ziemi Miechowskiej 2021; przedmowy, ilustracje, bibliografia.